Tag Archives: Pueblo

GUTXIAGOTASUN KONPLEXUAK

 

Kalean irakurri berri dut paskin bat, nire etxe ondoan itsatsia; «herri bat gara», zioen hango esloganean, «erabakitzeko eskubidea» galdegiten duen kanpaina baten harira. Lekuz kanpo utzi nau. Zerbaitek huts egin dit… Begien bistakoa da, herri bat gara; baina, honezkero, jakin beharko genuke hori baino zerbait gehiago garela. Nazio bat. Ibilbide luzeko subjektu kolektibo bat, Estatu bat eratua duena. Nahiz eta konkistatu egin dioten. Baina gai izan da antolatzeko eta subiranotasunaz, hainbat erakundez eta lurralde berezkoaz hornitzeko. Nolanahi ere, kolektibitate fundamentuzkoa, politika gaitasunean maila askoz ere handiagokoa, zerbait sendoago eta herri batek baino kaudimen handiagoa duena.

Ez dakit ulertzen didazun. Esate baterako. Lan izango banu helburu, nire curriculuma aurkeztu beharko nuke. Bidezkoa izango litzateke erakustea Fisikako doktoretza, baita hainbat kargutan, ikertegitan eta adar askotako enpresetan hainbat urtetan izandako eskarmentua, eta, agian, maila jakin bateko zientzia aldizkarietan egindako kolaborazioak… Naturala. Jakina, irakurtzen ikasi nuela ere adieraz nezakeen nire aurkezpenean. Edo batxilergoa amaitu nuela. Baina datu hori garrantzigabea da nire curriculumenerako. Doktore baldin banaiz, aurrez lizentzia lortu dudalako da, eta, horrenbestez, eskolaurrea eta batxilergoa gaindituak ditudalako. Zentzugabea da, eta, gainera, gutxietsi egiten du nire tituluak balioztatzeko dudan gaitasuna, eta horrek berak balioa kentzen dio ustez nire gaitasunari.

Begien bistakoa da, emantzipazioaren borroka arrakastaz burutan ateratzeko gai den gizarte indarrak berekin dakar subjektu gisa eraturiko herri bat izatea. Herri bat baino zerbait gehiago. Eta, alde horretatik, eskuratutakotzat eta sendotutakotzat hartu behar dira hainbat datu; osterantzean, eratzean berean atzera egingo du, desegin egingo da, giza talde gisa sakabanatzeraino eta deuseztatzeraino.

Eskuratutako eta sendotutako datu multzo horren artean dugu euskaldunok, besteak beste, nazio egitatea. Baskonia nazio bat da, eta horren adierazgarri da baieztatzea ez garela ez espainolak eta ez frantsesak. Horixe da Arana Goiriren ekarpen handia. Ziurtzat jotzen du herri honen existentzia eta gaitasuna, eta halakotzat gaitzen du nazioz osaturiko mundu batean, beste bat gehiago balitz bezala definitzen du euskal nazioa.

Bada eskuratutako beste datu bat: euskal herri honek Estatu bat sortu zuen, Nafarroako Erreinua, eta hura mendeetan existitu izana erabakigarria izan zen gero nazio bihurtzeko. Konkistatu egin zuten 1200. urtean, 1512-1530ekoetan, eta indarkeriaz hartu 1620an, baina oraindik ez du etsiak hartu. Horrexegatik, baldin eta subiranotasunaz gabeturiko naziotzat eta Estatutzat jotako herriak bere emantzipazioa galdegiten badu, edo, bestela, antolaera askea edo autodeterminazioa baliatzea, horko baldintza horietan, nazioarteko instantzietan igarobide errazagoa aurkitzen du.

Horregatik guztiagatik, «herri bat gara» formularen bidez adieraztea gure existentzia lehen hezkuntzako edo batxilergoko curriculumarekin etsitzea da ikertegi prestigiodun bat helburu izan beharrean. Uko egitea da trebakuntzarik gorenari, titulu nabarmenenei.

Gizarte edo gizabanakoen alorreko psikologiako edozein adituk ohartaraziko digunez, eritasunen bat agerrarazten dute halako jarrerek. Ez da ez naturala eta ez sanoa. Nortasun nahasmenduren bat adierazten du merezimenduak hala ezkutatzeak. Kasurik soilenean, ezjakintasuna; memoria galtze bat, norberaren ezagutza baliabideak, norberaren balioa galtzerainokoa. Kasurik korapilatsuenetan, diagnostiko bihurriagoa; norberaren buruarekiko lotsa, gutxiagotasun konplexuak, autoestimu galera…

Baliteke halako teknika darabiltenek uste izatea «behetik jota» atxikimendu gehiago lortuko dituztela «erabakitzeko eskubide» hori lortzeko helburuan. Pertsonen nahiz taldeen atxikimenduak, horiek ez «euskal nazio» eta ez «Estatu nafarra» ez onartuagatik, «euskal herri» apal bezain soil horrekin liluraraziak. Arduragabeak halakoak! Ez gure nazioa eta ez gure Estatua onartzen ez duten horiek aspertzeraino erakutsi izan dute ez dutela onartzen gure herria, ezta mugei dagokienez ere. Segi dezatela «sekula existitu ez den Euskal Herriarengatik» borrokan; ez dituzte konbentzituko. Ez dago ikusi nahi ez duena baino itsuagorik. Edo ikusi nahi ez duelakoa egiten duena baino itsuagorik.

Arestian aipatu paskin horretan bertan, «herriaren ordua da» dio aurrerago. Ahazturik Estatu batek ematen duela herritartasun estatusa. Herritar euskaldun edo nafar izango gara, baldin eta gure geure estatua lortzen badugu. «Herria» deitzekotan, modu kontsekuentean eta askatzailean egin behar da, inongo «herritartasunen» mende jarri gabe, halakoek mendekotasuna eta esanekotasuna baino ez baitakarte.

Gure gaitasunak onartu beharra daukagu, eta ahalik eta etekinik handiena atera gure kapital politikoari. Jakina, herri bat «ere bagara». «Guk —euskal herria, Nafarroako Estatuko herri historikoa—, gure gogoa adierazten dugu eratzeko…». Baina ez ditzagun sekula ahantz nazio eta Estatu berezko baten balioa. Etorkizun aske batek bere burua harro onartzen duen gizarte bat du abiaburu. Autoestimua da erronka kolektibo bat jotzeko baldintza sine qua non. Konplexuak, aldiz, mendekotasunetik eratorritako lasta izaki, areagotu egiten du gure erabakitasunik eza eta ezintasuna, geure buruaz zalantza eginarazteraino.

Leave a comment

Filed under Uncategorized

COMPLEJOS DE INFERIORIDAD

Acabo de leer en un pasquín pegado en la calle, junto a mi casa, el eslogan “somos un pueblo”, a cuenta de una campaña de propaganda que reclama el “derecho a decidir”. Me ha descolocado. Algo no me cuadra… Es evidente que somos un pueblo; pero a estas alturas de la historia deberíamos saber que somos algo más. Una nación. Un sujeto colectivo de largo recorrido que ha construido un Estado. Aunque se lo hayan conquistado. Pero que ha sido capaz de organizarse y dotarse de soberanía, instituciones y territorio propio. En cualquier caso, una colectividad con fundamento, con una cualificación política de mucho más nivel, algo más sólido y con más solvencia que un pueblo.

No sé si se me entiende. Pongamos un caso. Si aspirara a un trabajo, tendría que presentar mi currículo. Lo procedente sería exhibir el doctorado en Física, además de una serie de años de experiencia en cargos y centros de investigación o en empresas de distinto ramo y, tal vez, colaboraciones en revistas científicas de determinado nivel… Lo natural. ¡Claro que podría iniciar mi presentación indicando que aprendí a leer! O que acabé el bachillerato. Pero este dato resulta irrelevante para mi currículo. Si soy doctor es porque antes me he licenciado y, por lo mismo, he superado el parvulario y el bachillerato. Es absurdo y además desmerece mi capacidad de valorar mis títulos, lo cual desacredita mi supuesta capacitación.

Es evidente que la fuerza social capaz de llevar adelante, con éxito, la lucha por la emancipación, exige un pueblo constituido en sujeto político. Algo más que un pueblo. Y, en este sentido, hay datos que deben considerarse como adquiridos, consolidados, ya que de lo contrario nos encontramos ante un retroceso en su constitución, una descomposición que se traduce en una disgregación y disolución como grupo humano.

Entre ese conjunto de datos adquiridos y consolidados los vascos tenemos el hecho nacional. Vasconia es una nación y eso se expresa afirmando que no somos españoles ni franceses. Es la gran aportación de Arana Goiri. Da por supuesto la existencia y capacidad de este pueblo y cualifica su presencia en un mundo conformado por naciones, definiendo la vasca como una más.

Otro dato adquirido es que este pueblo vasco creó un Estado, el reino de Navarra, y que su existencia de siglos contribuyó de modo decisivo a su nacionalización. Fue conquistado, en 1200, 1512-1530 y violentado en 1620, pero no se ha resignado a ello. Por lo mismo, si el pueblo, cualificado como nación y como Estado privado de su soberanía, exige su emancipación o, de otro modo, el ejercicio de la libre disposición o autodeterminación, en estas condiciones encuentra, ante las instancias internacionales, una vía de tránsito más sencilla.

Por todo ello, manifestar nuestra existencia con la fórmula de “somos un pueblo” es contentarse con un currículo de primaria o bachiller a la hora de aspirar a uno de los centros de investigación de prestigio. Es renunciar a la cualificación más elevada, a los títulos más significativos.

Como cualquier experto de psicología, social o individual, nos advertirá de inmediato, algo enfermo se revela en esas actitudes. No es natural, ni sano. Algún trastorno de identidad se expresa en ese ocultamiento de méritos. En el más simple de los casos, desconocimiento; una pérdida de memoria que conlleva el extravío de los propios recursos cognitivos, del propio valer. En casos más complicados, un diagnóstico más tortuoso; vergüenza de uno mismo, complejos de inferioridad, pérdida de autoestima…

Cabe la posibilidad de que quienes utilizan esta táctica piensen que tirando “por lo bajo” van a lograr más adhesiones a su pretendido “derecho a decidir”. Adhesiones de personas o grupos que no reconocen la “nación vasca” ni el “Estado navarro”, pero a los que cautiven con esa humildad y simpleza del “pueblo vasco”. ¡Incautos! Los que no reconocen nuestra nación ni nuestro Estado han demostrado hasta la saciedad que tampoco reconocen, ni en los términos, nuestro pueblo. Pueden seguir peleando por esa “Euskal Herria que nunca ha existido”; no les van a convencer. No hay peor ciego que el que no quiere ver. O que hace ver que no quiere ver.

El pasquín antes citado dice a continuación que “es la hora de la ciudadanía”. Olvida que la ciudadanía es un estatus que lo otorga un Estado. Sólo seremos ciudadanos vascos o navarros cuando tengamos nuestro propio Estado. Si se apela al “pueblo” hay que hacerlo de modo consecuente, liberador, y sin someterlo a “ciudadanías” que sólo nos suponen dependencia y sumisión.

Debemos reconocer nuestras capacidades y rentabilizar al máximo nuestro capital político. Por supuesto, ‘también’ somos un pueblo: “Nosotros el pueblo vasco, el pueblo del histórico Estado de Navarra, declaramos nuestra voluntad de constituirnos en…”. Pero nunca dejemos en el olvido el valor de la nación y del Estado propio. Un futuro en libertad comienza en una sociedad que se acepta a sí misma con orgullo. La autoestima es una condición sine qua non para afrontar retos colectivos. Los complejos, en cambio, un lastre derivado de la dominación, que fomenta nuestra indecisión e impotencia, y nos hace dudar de nosotros mismos.

Leave a comment

Filed under Uncategorized